Jaaranalyse Makka: Operatie reparatie gestart (1)
Vandaag sluiten wij het 1e verkiezingsjaar van president Santokhi af. De regering heeft gisteren de eerste 10 maanden geëvalueerd. Na het akkoord met IMF kan Suriname rekenen op US$ 1 miljard. We hebben niet alleen te maken met de corona pandemie. We hebben ook een economische pandemie en een nepmedia economie. Het is geen toeval dat beide woorden 'pandemie' en 'nepmedia', uit dezelfde letters bestaan. Voor de 7e keer maakt analyticus Robby Makka een jaaranalyse op 25 mei.
In zijn laatste beschouwing in
2019 benoemde hij de vijf grote 'ecofin' risico’s:
• torenhoge leningen;
• dikke tekorten;
• stijgende wisselkoers;
• rommelige begroting en
• verkwistende managementstijl (waarbij bv. 67 ministers in 9 jaren tijd zijn benoemd).
Rood: geefeconomie
De periode van een 'geefeconomie' (2010-2020) is kalendertechnisch voorbij. De echo hiervan niet. Deze geluidsgolven zullen jaren hoorbaar zijn. We horen ze letterlijk tijdens protestdemonstraties, onder andere tijdens de demonstratie van de Politiebond. Bij deze geefeconomie draait het om: geld lenen, geld strooien, minder geld krijgen, het geld verkwisten en jezelf verduisteren.
De vorige regering stond gelijk aan rood, eigenlijk donkerrood bij: alle banken, Staatsolie, ondernemers, internationale leners, credit ratingbureaus en het IMF. Daarnaast stond het vorige bewind ook rood voor wat betreft samenwerking. 'Rood' bij de VES en het bedrijfsleven. En getuige de verkiezingsuitslag van 2020, ook rood bij het volk. Enkele kopstukken uit het vorige ecofin bewind zijn thans verdachte, spoorloos en/of (zullen hoogstwaarschijnlijk) worden berecht. Ook deze schokgolven zijn keihard voelbaar.
De nieuwe schokbrekers zijn al besteld bij het IMF, maar nog niet gearriveerd. Hopelijk op 1 juli a.s. Dan verwachten we de 1e tranche van de IMF lening van US$ 186 miljoen tegen zachte rente, ter herstructurering van de 'geefeconomie'.
Op 16 juli 2020 is Suriname gestart met een nieuw ecofin decennium. De prelude van een operatiereparatie, met een regeringscrisisprogramma. Tegelijkertijd sloop in deze beoogde reparatie een nieuwe valkuil in. De overdracht van het vorige bewind is 'onjuist of onvolledig' geweest. De 'harde schijf' was onvindbaar. Financiële dossiers zijn in plasticzakken gevonden. Wat de situatie nog penibeler maakt is, dat in combinatie met de coronapandemie als wereldcrisis, wij als land niet normaal kunnen produceren, exporteren en vooral geen $/€ omzet genereren. De broodnodige valuta is perceptibel.
Oranje: leefeconomie
In de 12 maanden is er een poging tot omzetting van rood naar oranje ondernomen, van geef- naar een leefeconomie. Het was een urgentiejaar. President Santokhi heeft als voorzitter van de VHP de lat eigenlijk (te) hoog gelegd, op basis van de wetenschap van toen en de kennis van nu. Uit al zijn woorden blijkt dat hij de juiste intentie heeft. Al is de marktkoers 1 op 21 of 21+, hij weet wat hij wil. Ik hoor hem zo zeggen, “we zijn nu bij halte 10, we hebben in totaal 60 haltes, we hebben nog 50 te gaan”, doelende op de vijfjaars-regeertermijn.
12 maatregelen, in de afgelopen 12 maanden, met toezichtverantwoordelijken:
HRM beleid
Om de 12 maatregelen van de 12 maanden te kunnen managen is het splijten voor duurzaam Suriname geopend. Een nieuw HRM was nodig. Wat belangrijk is bij de start van een nieuw financieel decennium, zijn de volgende geflankeerde realisaties:
• Verjongd Nationale Assemblee met een gemiddelde leeftijd van +/-50 jaar.
• Verjongd kabinet van de president met 3 jonge directeuren +/-50 jaar.
• Verjongde nieuwe Staatsraad met meer vrouwen, ook uit de districten.
• Een hoogleraar (Prof. Marten Schalkwijk) die het Herstelplan coördineert met erom heen, andere deskundigen.
• 'Vernieuwd' Openbaar Ministerie met persofficieren (antifraude en anticorruptie).
• Nieuwe leiding bij Defensie op basis van moderne beleidsnota (bewaking hulpbronnen).
• Nieuwe directeur bij Staatsolie met perspectief voor nieuwe business modellen.
• Nieuwe perswoordvoerder, met een andere stijl, Alven Roosveld en een aparte voorlichtingsunit voor Herstelplan.
• Foreign Direct Unit op ministerie van Bibis.
• Tal van (nieuwe) commissies, werkgroepen en raden van toezicht van bedrijven met een duidelijke(re) taakstelling, die moeten herstructureren.
• Lazard als buitenlands financieel adviseur en het
• Kabinet van de president als beroepsinstantie.
Deze 12 maatregelen en 12 HRM realisaties in 12 maanden zijn favorabel. Echter zijn deze - in vergelijking met de gebezigde verkiezingscampagnetaal - nog te weinig. Het proces ontwikkelt traag en het herstel verloopt daardoor moeizaam. Dit komt, omdat de financiële administratie in de prullenbak lag, er continu meer verrassingen uit vorig beleid zich ontpoppen, de gesprekken met IMF te lang duren en een tekort aan uitvoeringscapaciteit manifester wordt.
De intentie is goed, het plan juist, maar de interventie vanuit CBVS is (nog) onvoldoende. Althans niet op het vetrouwenwekkend niveau van oud-governor wijlen André Telting. In dit 1e jaar zijn er echter elementen die perspectief bieden. Minister Armand Achaibersing zei op 26 februari: “ik zal alle instrumenten inzetten om Suriname weder op te bouwen, behalve corruptie en u en de gemeenschap mogen mij afrekenen indien u mij betrapt op gebruik van één cent van de gemeenschap ten eigen bate”. En dat is de ontsteker van de operatie reparatie, van een nieuwe financiële tijdmaat.
Deze reparatie kende een 12 maanden tijdlijn zowel positief als negatief:
Mr. Robby Makka Msc.
Robby Makka is in het dagelijks leven manager op het ministerie van financiën in Nederland; hij becommentarieert de Surinaamse economie op persoonlijke titel. "Eenieder mag zijn politieke voorkeuren hebben, stelt hij. Niks mis mee. Het gaat echter om de kwaliteit van de argumentatie onderbouwd met cijfers en stellingen bij het samenstellen van een bijdrage".
